Алматы қалалық наркологиялық және медиициналық-әлеуметтік бейімдеу орталығының бас дәрігері, жоғары санатты дәрігер, денсаулық сақтау ісін ұйымдастырудың үздігі, медицина ғылымдарының кандидаты

Дәл қазіргі кезде қазақты иектеп тұрған жаман-әдет дағды аз болмай тұр.  Жүректі дір еткізетін қатыгездік әрекеттер болса, ол ең алдымен қазақтың қолымен  жасалған болып жатады. Ал бұған жол жағалап өзін саудалап жүрген қыздарымыз бен мұртын араққа малып, «өмір қызығын» өзінше  кешіп жүрген ер азаматтарымызды қосыңыз. Белгілі  тұрағы жоқтардың орталығына барсаңыз да, Алматы қаласындағы қырық жылдық тарихы бар қалалық наркология орталығына барсаңыз да алдыңыздан бет-ауыздары көнектей болып арақтан ісініп кеткен еркектер мен қыз-келіншектерді көресіз. Бұрын токсикологиялық орталыққа барсаңыз, өзге ұлттардың өкілдерін көбі­рек көрсеңіз, ал қазір ол жерде арақты біреулер оларға зорлап ішкізгендей ауыздарына келгендерін айтып,  қоғамға деген зарын төгіп жатқан қазекеңнің  сайдың тасындай  азаматтарын көресіз. Оларды көрген сайын көкейде «осы  біз қайда кетіп бара жатырмыз, осынша жаман дағдыларға неге еліктегіш болдық екен?» деген сауал қылаң береді. Интернет пен құмар ойындардың алдында да өріп жүрген тағы біздің қаракөздеріміз. Бір аптадан бері теледидар құлағын шулатып жатқан «көк кит­ке» де кіріп кеткен – қазақ балалары. Бізді алаңдатқан көп мәсе­ленің бірі – маскүнемдік пен нашақорлық дерті.  «Адамдардың осы дертке шалдығ­уының себептері неде? Одан біржола айығып кетудің қандай амалдары бар?» деген сауал төңірегінде Алматы қалалық наркология және медициналық-әлеуметтік бейімдеу орта­лығының бас дәрігері Гүлсара Ракиметоллақызы СҮЛЕЙМЕНОВАМЕН әңгімелескен едік.

– Гүлсара Ракиметоллақызы, бізге берген бір сұхбатыңызда Алматы қаласында арақ ішу  азайып келе жатыр деген едіңіз, ал  өткен жылғы көрсеткіштеріңізге қара­ғанда, арақтан әлі арыла қоймаған сияқты­мыз.

– Өмір болған соң түрлі жағдай орын алатын шығар. Маскүнемдік дертіне шал­дыққандардың сырқаттамасына қарап отырсаңыз, олардың арақ ішуіне себеп болатын сылтаулар мен жағдайлар әртүрлі. Мәселен, өткен жылы  бізге «арақ ауруы­мен» келгендердің көбі жұмыссыздық пен отбасындағы қиын жағдайлардың салдары­нан, біреулердің алдауына түсіп қалып, үй-жайы, дүние-мүлкінен айрылып қалған­дықтарынан   немесе күйеулері тастап кет­кен­діктен, ал ер азаматтар болса, әйелі, бала-шағасы тастап кеткендіктен ішіп кеткендерін айтады. Өткен жылы тіркеуге алынған 24 мыңға жуық адамның тағдыр­лары да әртүрлі, дейтұрғанмен, мұның барлығы адамдардың бойындағы қиын­дыққа қарсы күресетін күш-жігер мен төзімділік қасиеттердің жоқтығы­нан орын алып отыр деп ойлаймын.  Өмір болған соң түрлі жағдайлар кездесіп жатады, ол тағдырдың жазуы шығар, сондықтан  оның оңай жолын емес, одан шығар тура жолды іздеу керек

–  Орталыққа осы дертімнен арылсам деп өз еркімен келетіндер көп пе,  әлде, мас­күнемдіктің зары өтіп кеткен соң туыс­қан­дары  күштеп әкеліп емдетіп жатқандар көп пе?

– Соңғысы көбірек деген болар едім. Арақ деген адамның денесіне  бір кіріп алса, шығуы қиын,  сана-сезімді арбап ала­тын  ішімдік  қой. Оған дағдыланып алған­дардың өз еркімен одан бас тартуы өте қиын болғандықтан, көбіне мас­кү­немдік пен нашақорлық дертіне шал­дыққандарды туыстары күштеп әкеліп те емдетеді. Өз еркімен келетіндер де жоқ емес, бірақ, олардың саны әзірге көңіл қуанта қой­майды. Нашақорларды емдету тіптен қиындау. Әйтседе орталық маман­дары емделуге келген әрбір адаммен жеке-дара әңгіме өткізіп, олардың сана-сезімін мүмкіндігінше осы қасіретті дерттен  арылуларына  бейімдейді.

–  Қазіргі кезде қанша адам маскүнемдік дертімен есепке алынып отыр?

– 2017 жылдың қаңтарына дейін Ал­маты қаласы бойынша 14 751 адам есепте тұр. Оның ішіндегі жасөспірімдердің саны – 89.  Осы есепке алынған адамдар­дың 12 752-сі – маскүнемдік дертіне шал­дыққандар, 1999 адам – нашақор.

– Осы сандардың арасындағы қыз-келіншектеріміздің үлесі қандай?

– Дәл қазір орталықта  3 мыңдай  әйел маскүнемдіктен емделіп жатса,  мыңнан астамы  есірткінің әлегінен арылсам деген үмітпен ем қабылдап жатыр. Ең өкініштісі, есірткіге шырмалғандардың көбі жастар. Біздің орталық қызметкерлерін осы мәселе көбірек алаңдатады. Қазіргі жастардың көбі есірткінің синтетикалық түрлерін, спайс секілді шөп қоспаларын  қолдану­лары көбейіп барады.  «Спайс» деп ата­латын темекі қоспасын қолдану адамның қалыпты психикасының бұзылуына әкеліп соқтырады. Әсері есірткіден артық болмаса, кем емес. Жастардың өз-өздеріне қол жұмсаулары, ақыл естерін жоғалту­ларының нәтижесінде қатыгездік әрекет­терге баруы осы затты тұтынудың салдары­нан орын алып жатыр. Жастар – біздің болашағымыз деп отыр­ғандықтан, қоғам болып біз жастардың дұрыс тәрбие алып, тұлға болып қалыптасуларына барынша көңіл бөлуіміз керек. Әсіресе, ата-аналар отбасында балаларының тәртібіне, жүріс-тұрысына көбірек көңіл бөліп, оны алаңдатып жүрген мәселе болса, бірге талқылап, тығырықтан шығар жолды айтып, ақыл-кеңес беріп отырулары қажет. Бізге жақында  жиырма екі жастағы бір жігіт түсті. Үйдің  кенжесі көрінеді.  Ата-аналары жеке кәсіппен айналысады екен. Өзі қаламыздағы ең мықты оқу орнында ақылы бөлімде оқитын болып шықты. Оның айтуынша, ол оқу орнында оқитын­дардың көбі білімдерін емес, ата-ана­ларының байлығын зерттеумен көбірек айналысатын көрінеді. Күндердің күнінде қарапайым көлік мініп жүрген достары оны «Джип» көлігіне мінгізіп алып, түнгі клубқа алып барады. Міне, сол күннен бастап, оның «бақытты» ғұмыры басталса керек. Ақшаның соңына түсіп кеткен ата-анасы мұның жан күйзелісіне мән де бермеген. Жігіттің жаман жолға түскенін ең алдымен сүйген қызы байқап қалып, оны біздің орталыққа алып келіпті. Жігіттің бар арманы – бойына кіріп алған есірткі жынынан айрылып, сүйген қызына қосылып, бақытты өмір сүру. Қызы да оның сауығып, нашақорлық дертінен айығып кетуіне бар күш-жігерін салып жүр. Бірақ, мұндай жағдайлар өте сирек кездеседі. Біздің пси­холог-мамандар мен әлеуметтік қызметкер­леріміз науқастардың туыстары­мен әңгіме өткізіп,   осы қасіретті дерт­тен айығу үшін ең алдымен  жақын­дарының қолдауы мен сенімі қажет екендігін барынша түсіндіруге тырысады. Мас­күнемдікке шалдыққан адамдардың психо­логиясы мен дүние түсінігі өте әлсіз болатындықтан, оларға туыстары тарапы­нан көрсетілетін көмектің маңызы өте  зор. Мәселен, араққа салынып жүрген күйеуіне әйелі «сен алқашсың, мен сенімен ажыра­самын» немесе «сені полицияға тапсыра­мын» деген сөзді көп айтпауы керек. Бұл сөз оларға үлкен үрей тудырып, ертең  от­ба­сым тастап кетсе, не күй кешемін деген күйзеліске ұшыратып, ол ішкі сезімі оны одан әрі араққа итермелеп тұрады. Сол себепті арақпен отбасы болып бірлесе күрескен жөн.

– Осы дерттің алдын алудың қандай да  бір тиімді жолы бар ма?

– Мынандай жолы бар деп дөп басып айтар тәсілі жоқ, дегенмен, «аюға намаз үй­реткен таяқ» демекші, маскүнем болсын, нашақор болсын, ол, түптеп келгенде, адам­ның баласы. Адам баласының тәр­биеге, айтқанға көнбейтіні болмайтын­дығын  Абай  бабамыз айтып кеткен ғой, тек олар­ды  қатарға қосу үшін  үлкен қам­қорлық қажет.

– Орталықта соңғы жылдары маскү­немдік дерті мен нашақорлық дертін алдын ала анықтап, оған нақты диагноз қоятын зертхана ашылып, маскүнемдіктің алдын алу шаралары жаңартылып жатқандығынан хабардармыз, осы атқарылып жатқан жұмыстардың нәтижесі бар ма?

– Оныңыз рас, бізде өткен жылы есірткі тұтынғандарды тез арада анық­тайтын зертхана ашылды.  Енді биылдан бастап метадонмен емдеу тәсілін жүзеге асыру мақсатында арнайы кабинет ашылды.  Сонымен қатар,  маскүнемдік пен нашақор­лықтан емделу ұзақ мерзімді қажет ететін­діктен, біз дәрі-дәрмекпен ғана емес, еңбек терапиясымен де емдеу тәсіл­дерін қарас­тырып, орталыққа қарасты бөлімшелерден еңбекке баулу кабинет­терін ұйымдастырдық.  Әйелдерді демеуші­лердің көмегімен шаш­тараздыққа, сәндік әрлеу кәсібіне, тігінші­лікке,  киім пішу сияқты кәсіптерге оқытып, бейімдеу жұмыстарын қолға алып отырмыз. Ондағы мақсатымыз – орталықтан айығып шыққандардың жұмысқа орналасып, түзу жолға түсіп кетулеріне демеу болу.

– Шамамен  жылына қанша адам  толық айықты деген диагнозбен орталықтың есе­бінен шығарылады?

– 800 – 1000-ға тарта адам айығып шыға­ды.

– Емделу мерзімдері қандай?

– Ол маскүнемдік пен нашақорлық дертінің дәрежесіне байланысты бір ай, үш, алты ай, бір жыл аралығында ем алады. Қандай ауру болсын оның алдын алған тиімді.  Орталықта қоғамды осы маскү­немдік дертінен арылтуға қажетті жағдай­лардың барлығы бар, тек бізге келген нау­қастардың  бойында  осы дерттен  айыға­мын, арақ пен темекіні қоямын, есірткіні аузыма алмаймын деген өздерінің  мақ­саты болуы тиіс. Кез-келген дерттен айығу үшін адамның өзінің сенімі, соған қарсы күресетін ерік-жігері болуы маңызды рөл атқарады.  Аурудан айығудың 80-нен астам пайызы адамның өзіне байланысты деген пайымға арқа сүйесек, маскүнемдік пен нашақорлықтан арылу үшін де осы қағиданы ұстану маңызды. Ол болмаған жағдайда ата-ананың, бала-шағаның, жұбайының көз жасы, мас­күнемді ауруы­нан айықтырсам деп маңдай терін төккен дәрігерлердің де  еңбегі еш кетеді. Сол се­бепті, маскүнемдіктен  арылу, ең алдымен, сол қадамға саналы түрде барған адамның өзінің сана-сезіміне тікелей байланысты.  Ал біз жаман-әдет дағдыдан арылсам деп келгендерге қашанда қол­ұшын беруге көмектесіп, тура жолға салар бағыт-бағдар беруге дайынбыз. Оған ор­талықта қызмет істейтін маман дәрігер­леріміздің білім-біліктері мен тәжі­рибелері толық жетеді. Орталық жанында емханамыз бар. Есепте тұратын науқастар осы жерге келіп, өз­деріне белгіленген ем-шараларын алып, дәрігерлерімізден маскүнемдіктің, наша­қор­лықтың алдын алу жөнінде, оған ұрын­баудың жолын іздестіру  бағытында ақыл-кеңес ала алады. Бізде  емдеу ано­нимді түр­де жүргізіл­еді. Есепте тұрған  аза­маттар туралы ақпараттар құпия сақтала­тындық­тан,  масаю дерті белгілі бола бастаған азаматтарға дер кезінде бізге келіп ем алып,  маскүнемдік деген  қасіретті дерттің алдын алуға асығыңыз дегіміз келеді. Ақылы емдеу бөлімі жұмыс істейді. Маскүнем­діктің қасіреті жетерлік. Ол ең алдымен отбасы мен балалар үшін ауыр жағдай. Маскүнемдік пен нашақорлық дерті  үлкен әлеуметтік  мәселе тудыр­уы­мен де қасіретті болып саналады.  Қазіргі орын  алып жат­қан ажырасуларға да себеп болып  отырған арақ деген пәлекет екендігі жасырын емес. Маскүнемдіктен айықтыру ерлерге қара­ғанда әйелдерде өте күрделі өтеді. Оған, бәлкім, әйел жанының нәзіктігі мен сезімге берілгіштік қасиеттері мен күйзеліске тез ұшырайтындықтары себеп болатын шығар.

– Гүлсара Ракиметоллақызы, метадон­мен емдеу тәсілі қалай жүзеге асырылады?

– Бұл тәсілдің де түпкі мақсаты – есірткіге тәуелділік дертіне шалдық­қан­дарды біртіндеп осы дерттен айықтыруға  көмектесу болып отыр. Өзіңіз де білетін шығарсыз, бұл жоба ұзақ уақыт талқы­ланып, оның тиімді-тиімсіз тұстары толық сараптан  өткізіліп барып,  қолданысқа ен­діріліп отыр. Бұл қазірше  пилоттық жоба ретінде еліміздің бірнеше қалала­рында ғана жүзеге асырылып отыр. Мета­донмен емдеу тәсілі өзінің нәтижесін беріп жатса, оны наркологиялық орталықтарда пайдалану жоспарланып отыр.  Метадон терапия тегін және қатаң бақылау арқылы жүргізіледі.

–  Гүлсара Ракиметоллақызы,  адамдар­ды денсаулығы мен өмірі үшін қауіпті дерт­тен арылтсақ деген  игі мақсатта атқарып жатқан жұмыстарыңыз қашанда нәтижелі болып, арақ пен есірткі деген пәлекет азаматтары­мыздан аулақ кетсін дегіміз келеді.

–  Рахмет!

– Гүлсара Ракиметоллақызы, бізге берген бір сұхбатыңызда Алматы қаласында арақ ішу  азайып келе жатыр деген едіңіз, ал  өткен жылғы көрсеткіштеріңізге қара­ғанда, арақтан әлі арыла қоймаған сияқты­мыз.

– Өмір болған соң түрлі жағдай орын алатын шығар. Маскүнемдік дертіне шал­дыққандардың сырқаттамасына қарап отырсаңыз, олардың арақ ішуіне себеп болатын сылтаулар мен жағдайлар әртүрлі. Мәселен, өткен жылы  бізге «арақ ауруы­мен» келгендердің көбі жұмыссыздық пен отбасындағы қиын жағдайлардың салдары­нан, біреулердің алдауына түсіп қалып, үй-жайы, дүние-мүлкінен айрылып қалған­дықтарынан   немесе күйеулері тастап кет­кен­діктен, ал ер азаматтар болса, әйелі, бала-шағасы тастап кеткендіктен ішіп кеткендерін айтады. Өткен жылы тіркеуге алынған 24 мыңға жуық адамның тағдыр­лары да әртүрлі, дейтұрғанмен, мұның барлығы адамдардың бойындағы қиын­дыққа қарсы күресетін күш-жігер мен төзімділік қасиеттердің жоқтығы­нан орын алып отыр деп ойлаймын.  Өмір болған соң түрлі жағдайлар кездесіп жатады, ол тағдырдың жазуы шығар, сондықтан  оның оңай жолын емес, одан шығар тура жолды іздеу керек

–  Орталыққа осы дертімнен арылсам деп өз еркімен келетіндер көп пе,  әлде, мас­күнемдіктің зары өтіп кеткен соң туыс­қан­дары  күштеп әкеліп емдетіп жатқандар көп пе?

– Соңғысы көбірек деген болар едім. Арақ деген адамның денесіне  бір кіріп алса, шығуы қиын,  сана-сезімді арбап ала­тын  ішімдік  қой. Оған дағдыланып алған­дардың өз еркімен одан бас тартуы өте қиын болғандықтан, көбіне мас­кү­немдік пен нашақорлық дертіне шал­дыққандарды туыстары күштеп әкеліп те емдетеді. Өз еркімен келетіндер де жоқ емес, бірақ, олардың саны әзірге көңіл қуанта қой­майды. Нашақорларды емдету тіптен қиындау. Әйтседе орталық маман­дары емделуге келген әрбір адаммен жеке-дара әңгіме өткізіп, олардың сана-сезімін мүмкіндігінше осы қасіретті дерттен  арылуларына  бейімдейді.

–  Қазіргі кезде қанша адам маскүнемдік дертімен есепке алынып отыр?

– 2017 жылдың қаңтарына дейін Ал­маты қаласы бойынша 14 751 адам есепте тұр. Оның ішіндегі жасөспірімдердің саны – 89.  Осы есепке алынған адамдар­дың 12 752-сі – маскүнемдік дертіне шал­дыққандар, 1999 адам – нашақор.

– Осы сандардың арасындағы қыз-келіншектеріміздің үлесі қандай?

– Дәл қазір орталықта  3 мыңдай  әйел маскүнемдіктен емделіп жатса,  мыңнан астамы  есірткінің әлегінен арылсам деген үмітпен ем қабылдап жатыр. Ең өкініштісі, есірткіге шырмалғандардың көбі жастар. Біздің орталық қызметкерлерін осы мәселе көбірек алаңдатады. Қазіргі жастардың көбі есірткінің синтетикалық түрлерін, спайс секілді шөп қоспаларын  қолдану­лары көбейіп барады.  «Спайс» деп ата­латын темекі қоспасын қолдану адамның қалыпты психикасының бұзылуына әкеліп соқтырады. Әсері есірткіден артық болмаса, кем емес. Жастардың өз-өздеріне қол жұмсаулары, ақыл естерін жоғалту­ларының нәтижесінде қатыгездік әрекет­терге баруы осы затты тұтынудың салдары­нан орын алып жатыр. Жастар – біздің болашағымыз деп отыр­ғандықтан, қоғам болып біз жастардың дұрыс тәрбие алып, тұлға болып қалыптасуларына барынша көңіл бөлуіміз керек. Әсіресе, ата-аналар отбасында балаларының тәртібіне, жүріс-тұрысына көбірек көңіл бөліп, оны алаңдатып жүрген мәселе болса, бірге талқылап, тығырықтан шығар жолды айтып, ақыл-кеңес беріп отырулары қажет. Бізге жақында  жиырма екі жастағы бір жігіт түсті. Үйдің  кенжесі көрінеді.  Ата-аналары жеке кәсіппен айналысады екен. Өзі қаламыздағы ең мықты оқу орнында ақылы бөлімде оқитын болып шықты. Оның айтуынша, ол оқу орнында оқитын­дардың көбі білімдерін емес, ата-ана­ларының байлығын зерттеумен көбірек айналысатын көрінеді. Күндердің күнінде қарапайым көлік мініп жүрген достары оны «Джип» көлігіне мінгізіп алып, түнгі клубқа алып барады. Міне, сол күннен бастап, оның «бақытты» ғұмыры басталса керек. Ақшаның соңына түсіп кеткен ата-анасы мұның жан күйзелісіне мән де бермеген. Жігіттің жаман жолға түскенін ең алдымен сүйген қызы байқап қалып, оны біздің орталыққа алып келіпті. Жігіттің бар арманы – бойына кіріп алған есірткі жынынан айрылып, сүйген қызына қосылып, бақытты өмір сүру. Қызы да оның сауығып, нашақорлық дертінен айығып кетуіне бар күш-жігерін салып жүр. Бірақ, мұндай жағдайлар өте сирек кездеседі. Біздің пси­холог-мамандар мен әлеуметтік қызметкер­леріміз науқастардың туыстары­мен әңгіме өткізіп,   осы қасіретті дерт­тен айығу үшін ең алдымен  жақын­дарының қолдауы мен сенімі қажет екендігін барынша түсіндіруге тырысады. Мас­күнемдікке шалдыққан адамдардың психо­логиясы мен дүние түсінігі өте әлсіз болатындықтан, оларға туыстары тарапы­нан көрсетілетін көмектің маңызы өте  зор. Мәселен, араққа салынып жүрген күйеуіне әйелі «сен алқашсың, мен сенімен ажыра­самын» немесе «сені полицияға тапсыра­мын» деген сөзді көп айтпауы керек. Бұл сөз оларға үлкен үрей тудырып, ертең  от­ба­сым тастап кетсе, не күй кешемін деген күйзеліске ұшыратып, ол ішкі сезімі оны одан әрі араққа итермелеп тұрады. Сол себепті арақпен отбасы болып бірлесе күрескен жөн.

– Осы дерттің алдын алудың қандай да  бір тиімді жолы бар ма?

– Мынандай жолы бар деп дөп басып айтар тәсілі жоқ, дегенмен, «аюға намаз үй­реткен таяқ» демекші, маскүнем болсын, нашақор болсын, ол, түптеп келгенде, адам­ның баласы. Адам баласының тәр­биеге, айтқанға көнбейтіні болмайтын­дығын  Абай  бабамыз айтып кеткен ғой, тек олар­ды  қатарға қосу үшін  үлкен қам­қорлық қажет.

– Орталықта соңғы жылдары маскү­немдік дерті мен нашақорлық дертін алдын ала анықтап, оған нақты диагноз қоятын зертхана ашылып, маскүнемдіктің алдын алу шаралары жаңартылып жатқандығынан хабардармыз, осы атқарылып жатқан жұмыстардың нәтижесі бар ма?

– Оныңыз рас, бізде өткен жылы есірткі тұтынғандарды тез арада анық­тайтын зертхана ашылды.  Енді биылдан бастап метадонмен емдеу тәсілін жүзеге асыру мақсатында арнайы кабинет ашылды.  Сонымен қатар,  маскүнемдік пен нашақор­лықтан емделу ұзақ мерзімді қажет ететін­діктен, біз дәрі-дәрмекпен ғана емес, еңбек терапиясымен де емдеу тәсіл­дерін қарас­тырып, орталыққа қарасты бөлімшелерден еңбекке баулу кабинет­терін ұйымдастырдық.  Әйелдерді демеуші­лердің көмегімен шаш­тараздыққа, сәндік әрлеу кәсібіне, тігінші­лікке,  киім пішу сияқты кәсіптерге оқытып, бейімдеу жұмыстарын қолға алып отырмыз. Ондағы мақсатымыз – орталықтан айығып шыққандардың жұмысқа орналасып, түзу жолға түсіп кетулеріне демеу болу.

– Шамамен  жылына қанша адам  толық айықты деген диагнозбен орталықтың есе­бінен шығарылады?

– 800 – 1000-ға тарта адам айығып шыға­ды.

– Емделу мерзімдері қандай?

– Ол маскүнемдік пен нашақорлық дертінің дәрежесіне байланысты бір ай, үш, алты ай, бір жыл аралығында ем алады. Қандай ауру болсын оның алдын алған тиімді.  Орталықта қоғамды осы маскү­немдік дертінен арылтуға қажетті жағдай­лардың барлығы бар, тек бізге келген нау­қастардың  бойында  осы дерттен  айыға­мын, арақ пен темекіні қоямын, есірткіні аузыма алмаймын деген өздерінің  мақ­саты болуы тиіс. Кез-келген дерттен айығу үшін адамның өзінің сенімі, соған қарсы күресетін ерік-жігері болуы маңызды рөл атқарады.  Аурудан айығудың 80-нен астам пайызы адамның өзіне байланысты деген пайымға арқа сүйесек, маскүнемдік пен нашақорлықтан арылу үшін де осы қағиданы ұстану маңызды. Ол болмаған жағдайда ата-ананың, бала-шағаның, жұбайының көз жасы, мас­күнемді ауруы­нан айықтырсам деп маңдай терін төккен дәрігерлердің де  еңбегі еш кетеді. Сол се­бепті, маскүнемдіктен  арылу, ең алдымен, сол қадамға саналы түрде барған адамның өзінің сана-сезіміне тікелей байланысты.  Ал біз жаман-әдет дағдыдан арылсам деп келгендерге қашанда қол­ұшын беруге көмектесіп, тура жолға салар бағыт-бағдар беруге дайынбыз. Оған ор­талықта қызмет істейтін маман дәрігер­леріміздің білім-біліктері мен тәжі­рибелері толық жетеді. Орталық жанында емханамыз бар. Есепте тұратын науқастар осы жерге келіп, өз­деріне белгіленген ем-шараларын алып, дәрігерлерімізден маскүнемдіктің, наша­қор­лықтың алдын алу жөнінде, оған ұрын­баудың жолын іздестіру  бағытында ақыл-кеңес ала алады. Бізде  емдеу ано­нимді түр­де жүргізіл­еді. Есепте тұрған  аза­маттар туралы ақпараттар құпия сақтала­тындық­тан,  масаю дерті белгілі бола бастаған азаматтарға дер кезінде бізге келіп ем алып,  маскүнемдік деген  қасіретті дерттің алдын алуға асығыңыз дегіміз келеді. Ақылы емдеу бөлімі жұмыс істейді. Маскүнем­діктің қасіреті жетерлік. Ол ең алдымен отбасы мен балалар үшін ауыр жағдай. Маскүнемдік пен нашақорлық дерті  үлкен әлеуметтік  мәселе тудыр­уы­мен де қасіретті болып саналады.  Қазіргі орын  алып жат­қан ажырасуларға да себеп болып  отырған арақ деген пәлекет екендігі жасырын емес. Маскүнемдіктен айықтыру ерлерге қара­ғанда әйелдерде өте күрделі өтеді. Оған, бәлкім, әйел жанының нәзіктігі мен сезімге берілгіштік қасиеттері мен күйзеліске тез ұшырайтындықтары себеп болатын шығар.

– Гүлсара Ракиметоллақызы, метадон­мен емдеу тәсілі қалай жүзеге асырылады?

– Бұл тәсілдің де түпкі мақсаты – есірткіге тәуелділік дертіне шалдық­қан­дарды біртіндеп осы дерттен айықтыруға  көмектесу болып отыр. Өзіңіз де білетін шығарсыз, бұл жоба ұзақ уақыт талқы­ланып, оның тиімді-тиімсіз тұстары толық сараптан  өткізіліп барып,  қолданысқа ен­діріліп отыр. Бұл қазірше  пилоттық жоба ретінде еліміздің бірнеше қалала­рында ғана жүзеге асырылып отыр. Мета­донмен емдеу тәсілі өзінің нәтижесін беріп жатса, оны наркологиялық орталықтарда пайдалану жоспарланып отыр.  Метадон терапия тегін және қатаң бақылау арқылы жүргізіледі.

–  Гүлсара Ракиметоллақызы,  адамдар­ды денсаулығы мен өмірі үшін қауіпті дерт­тен арылтсақ деген  игі мақсатта атқарып жатқан жұмыстарыңыз қашанда нәтижелі болып, арақ пен есірткі деген пәлекет азаматтары­мыздан аулақ кетсін дегіміз келеді.

–  Рахмет!

Керек-дерек:

Қазақстанда тұратын 1 адам жылына 14-15 литр аралығында ішімдік тұтынады екен. Бұл ДДСҰ деректерінен 8 литрге артық.

Алматы қалалық наркология және медициналық-әлеуметтік бейімдеу орталығында есепте тұратын науқастардың 12752-сі – маскүнемдік дертіне шалдыққандар болса, екі мыңға жуығы – нашақор. Маскүнемдердің 200-і – нәзік жанды қыз-келіншектер.

Орталық мамандарының айтуынша, бұл өз еріктерімен және туыстарының көмегімен емделуге келгендер көрінеді. Соған қарағанда, Алматыдағы маскүнемдікке шалдыққандар саны бұдан да көп болуы әбден мүмкін. 

Әңгімелескен – Нұржамал БАЙСАҚАЛ. "Ақшам" және ағайын  Сілтеме http://almaty-akshamy.kz/2017/02/10/%D0%B5%D2%A3-%D0%B1%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%8B-%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BA-%D0%B6%D1%96%D0%B3%D0%B5%D1%80/