ҚР Мемлекеттік рәміздері
ҚР Президентінің Жолдауы
ҚР Президентінің Ресми сайты
Қазақстан-2050 Мәңгілік Ел

 

2025  жылға дейін әлемде  23 миллион адам шылымға құмарлықтың салдарынан зардап шегуі мүмкін

«Құрамында тауықтың қиы бар»: елімізде шылым және насыбайға әуестерге қатысты статистика жоқ
Фотоколлаж: Azattyq Ruhy/Әбілқасым Есентаев

Қазақстанда шылымқұмарлар саны жайлы нақты статистика жоқ. Бірақ соған қарамастан темекі шегудің кесірінен өлім-жітім азаймай отыр. Жүрек қан тамырлары аурулары, әртүрлі қатерлі ісік, өзгеде сырқаттың өршуінетікелей қауіп тудыратын осы темекі. Әрбір темекі шегетін тұрғын жылына кемінде 300 мың теңгесін шылымға жұмсайды, деп хабарлайды Azattyq Ruhy тілшісі.

 

Болатбек Жиекқұлов (аты-жөні өзгертілді - ред) 40 жылдан аса темекі шеккен. Оның жастық шағы да көк түтінге көміліп, темекіге тәуелділікпен өткен. Бірақ жүрек қан тамыры айналымы нашарлап, өкпесінің жұмыс істеуі тоқтауға шақ қалғанда есін бір-ақ жинаған.

«Темекіге бозбала шақтан әуестендім. 40  жылдан кейін темекі шегуден бас тарттым. Жүрегім  сыр беріп, жедел жәрдем көлігімен ауруханаға жеткізілдім. Есімді жинап, емделдім. Дәрігер темекіні шекпеуге кеңес берді.  Денсаулыққа қауіпті, жаман  әдеттен бас тартпаса , жүрек қан тамырлары ауруы  асқынып, оған медициналық көмектен тірі қалуым екіталай екенін ескертті», - деді дәрігерлердің көмегі арқылы тірі қалған науқас.

Темекіден құтылу үшін 68 жастағы зейнеткер Алматы қалалық психикалық денсаулық орталығына көмек іздеп барған. Орталықтың директоры Сапар Рахменшеевтың сөзінше, темекі құрамындағы никотиннен басқа темекі түтініндегі шайыр, аммиак, органикалық қышқылдар сияқты химиялық заттар шылым шегушінің ағзасын бүлдіріп, өмірін қысқартады.

«Қазір науқастың денсаулығы жақсы. Дегенмен адамның өзі бірнеше жыл бойы қалыптасқан әдеттен құтыламын деген шешім қабылдауы керек. Тәуелділіктен арылу оңай емес.  Ашуланып, ұйқысыздық, тәбетін тежей алмау, өз бойын кернеген құмарлықпен арпалысқан емделушіге айықтырудың бұл кесапаттан құтылуға мүмкіндігі бар. Емі бар. Мұндай кезде дәрі-дәрмек тағайындаймыз.  Біздің орталықта  тұрғындарға психологиялық, психотерапиялық көмек көрсетіледі. Ең бастысы шылымға құмар азаматтың «бас тартамын» деген ниеті болу керек. Егер емделушінің  құлшынысы, ниеті болмаса, емнің пайдасы болмайды», - деді  Алматы қалалық психикалық денсаулық орталығының директоры Сапар Рахменшеев.

Денсаулыққа зияны орасан зор химиялық заттар қан тамырларының қызметін құлдыратып, қан айналымын әлсіретеді. Мұның нәтижесінде темекіге әуес жанның қан қысымы көтеріліп, жүрек қағысы жиілейді. Асқазан жарасы, бедеулік, жүрек сырқаты, қатерлі ісік, сусамыр сияқты жұқпалы емес аурулардың  пайда болуына темекі тікелей әсер етеді.

«Қазақстанда  темекі өнімдеріне тәуелді шылымқұмарлар жайлы статистикалық санақ жүргізілмейді. Дегенмен Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметінше, жер бетінде жыл сайын тіркелетін 8 миллионға жуық өлім-жітім жүрек қан тамырлары ауруы, әртүрлі қатерлі ісіктен  қант диабетінен емес, осы дерттердің пайда болуына және сырқаттың өршуіне өте жоғары қауіп тудыратын темекінің көк түтіні екен. Халықаралық ұйым  2025  жылға дейін жер шарында  23 миллион адам шылымға құмарлықтың салдарынан  зардап шегуі мүмкін деп дабыл қағуда», -деді Алматы қалалық психикалық денсаулық орталығының баспасөз қызметі.

Көк түтінге тәуелді жандар насыбайды тұтынып, шылым шегуден құтылдым деп ойлайды. Алайда мамандар бұл өз-өзін алдау дейді.

«Өкінішке қарай, олардың  құрамындағы зиянды заттардың ешқандай айырмашылығы жоқ. Шылым шеккенде никотин қанға өкпе арқылы тарап, ағзаны улайды. Өкпе тазарады деген мәлімет жалған.  Насыбай атқанда зиянды заттар ауыз қуысының қан тамырлары арқылы қанға түсіп, ауыз қуысының, өкпенің, асқазанның қатерлі ісігінің пайда болуы мүмкін. Өйткені насыбайдың құрамында тауықтың қиы, әктің суы, сексеуілдің күлі, қарағаштың шайыры, темекінің жапырағы бар. Насыбай атқан адам да никотинге тәуелділіктен зардап шегеді. Қазіргі таңда сәнге айналған электронды темекі де қауіпті», - деді орталықтың  директоры.

Темекі шегу ағзаны аздырып, ми қызметін әлсіретіп, ерте қартаю үдерісін жеделдетуге әсер ететін улы түтін. Мамандарыдң пікірінше, шылымқорлардың  отбасылық бюджетіне әкелетін  шығыны да қомақты.

«Елімізде бір қорап темекінің орташа бағасы 750  теңге. Никотинге тәуелді адам күніне бір қорапты тауысып, айына 22500 теңге, жылына 300 мыңға жуық теңгесін көк түтінге жұмсайды. Ал ондай адам он жылда маңдай терімен тапқан 3 миллион теңгесін қоқысқа лақтырады. Психологтар шылымқұмарлықтан ертерек арылып, салауатты өмір салтын ұстануға шақырады», - деді Алматы қалалық психикалық денсаулық орталығының мамандары.

WhatsApp Image 2023-04-11 at 11.50.12 (1).jpeg


 

 

 

Бүгін Алматы қалалық психикалық орталығында балалардың танымдық және зияткерлік деңгейін зерттеу , сөйлеу қабілетін, әлеуметтік дағдыларды дамыту, физикалық денсаулықты жақсарту, сенсомоторлы жүйені жетілдіру, балалардың эмоционалды жағдайын жақсартуға арналған құрал-жабдықтармен жасақталған сауықтыру кабинеті ашылады. Психолог, логопед, психолог жаттықтырушы сөйлеу дамуы тежелген, аутизм, ақыл-ой кемістігі анықталған және гипербелсенді балаларға психологиялық кедергілерді еңсеруге көмектеседі.
Орталық директоры Сапар Рахменшеевтің айтуынша сауықтыру кабинетінің қызметі тегін.
- 2022 жылғы көрсеткішке сүйенсек, психикалық ауруға шалдыққан балалардың саны 12 % өскен. Мысалы, шизофрения кеселімен ауыратын жасөспірімдердің саны 43 %, ал аутизм бойынша дерек 50 % көбейген. Аурудың пайда болуының себебі әртүрлі. Тұқымқуалаушылық, жүктілік кезінде анасының жұқпалы ауруға шалдығуы да түрткі болуы мүмкін. Ал сауықтыру кабинетінде әр маман баламен бір сағат жұмыс істейді. Күніне 4-5 баланың танымдық, зияткерлік деңгейін , сөйлеу қабілетін, әлеуметтік дағдыларды дамытуға, физикалық денсаулықты жақсартуға , эмоционалды жағдайын жақсартуға сауықтыру кабинетінде барлық мүмкіндік бар,-деді орталықтың директоры.
Сонымен бірге бүгін Алматы қалалық психикалық денсаулық орталығында «Аутизмге шалдыққан балаларды емдеудің ерекшеліктері» тақырыбында конференция өтеді. Жиынға еліміздің психология саласының білікті ғалымдары, орталықтың мамандары қатысты. Қазіргі таңда қалада әртүрлі психикалық аурулар анықталған 1823 бала, 503 жасөспірім динамикалық бақылауда тұр.

 

WhatsApp Image 2023-04-11 at 12.02.45.jpegWhatsApp Image 2023-04-11 at 11.50.12.jpegWhatsApp Image 2023-04-11 at 11.50.13.jpegWhatsApp Image 2023-04-11 at 11.50.13 (1).jpeg

WhatsApp Image 2023-04-11 at 11.43.55.jpeg

 

 

Бүгін Алматы қаласының психикалық денсаулық орталығының қызметкерлері ем іздеп келген тұрғындар мен қонақтарға Алматының алқызыл алмасын үлестіріп, 20 шақты маман би билеп, флешмоб ұйымдастырды. Дүниежүзілік денсаулық күні алматылықтарға ем-дом, психологиялық көмекпен бірге керемет көңіл-күй сыйлаған психологтар, психиатрлар тұрғындарды салауатты өмір салтын ұстауға шақырады.

-Қазір мектеп, институт, университеттердің маңындағы дүкендерге барыңызшы. Жасөпірімдер энергетикалық сусын ішіп, бутерброд, сэндвич жейді. Қолында смартфон. Үйде, түзде телефонға телмірген бала да, қария да неше түрлі негативті ақпараттардың шырмауында. Мұның зиян екенін айтпаса да бәріміз бір кісідей білеміз. Дене шынықтырып, жеміс, көкіністі тұтыну, оның пайдасын айту біздің парызымыз. Әрі күлімдеп жүріңіз. Біз флешмоб арқылы денсаулықтың бірінші байлық екенін және оны нығайту әр адамның қолында екенін айтқымыз келді,- дейді орталық директоры Сапар Рахменшеев .

https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/fb7f4166-2640-4220-ac21-ec169ad705c4-1024x768.jpeg 1024w, https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/fb7f4166-2640-4220-ac21-ec169ad705c4-768x576.jpeg 768w, https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/fb7f4166-2640-4220-ac21-ec169ad705c4-1536x1152.jpeg 1536w" data-sizes="(max-width: 1600px) 100vw, 1600px" sizes="(max-width: 1600px) 100vw, 1600px" srcset="https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/fb7f4166-2640-4220-ac21-ec169ad705c4.jpeg 1600w, /https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/fb7f4166-2640-4220-ac21-ec169ad705c4-1024x768.jpeg 1024w, https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/fb7f4166-2640-4220-ac21-ec169ad705c4-768x576.jpeg 768w, https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/fb7f4166-2640-4220-ac21-ec169ad705c4-1536x1152.jpeg 1536w" data-was-processed="true" style="padding: 0px; margin: 0px; list-style: none; border-style: none; outline: none; box-sizing: border-box; min-height: 1px;">

Бүгін Дүниежүзілік денсаулық күні әлемнің бірнеше елінде денсаулықты нығайтуды көздеген түрлі шаралар өтіп жатыр. Ашық есік күні, челлендж, флешмоб , спорттық жарыстар ұйымдастыру жоспарланған. Бүгін Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының құрылғанына 75 жыл . Халықаралық ұйым ғасырға жуық уақыт халық денсаулығын нығайту, медициналық көмектің сапасын жақсарту және әрбір адамның жер шарының кез-келген жерінде ем-дом алуға септігін тигізген талай игі шараларды жүзеге асырып келеді.
Алматылық психологтар таңды күліп қарсы алып, дене шынықтыруды әдетке айналдыруға шақырады

https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/d83c15c1-3d38-4b57-ac45-52c9398129b2-1024x767.jpeg 1024w, https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/d83c15c1-3d38-4b57-ac45-52c9398129b2-768x576.jpeg 768w, https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/d83c15c1-3d38-4b57-ac45-52c9398129b2-1536x1151.jpeg 1536w" data-sizes="(max-width: 1600px) 100vw, 1600px" sizes="(max-width: 1600px) 100vw, 1600px" srcset="https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/d83c15c1-3d38-4b57-ac45-52c9398129b2.jpeg 1600w, /https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/d83c15c1-3d38-4b57-ac45-52c9398129b2-1024x767.jpeg 1024w, https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/d83c15c1-3d38-4b57-ac45-52c9398129b2-768x576.jpeg 768w, https://matritca.kz/wp-content/uploads/2023/04/d83c15c1-3d38-4b57-ac45-52c9398129b2-1536x1151.jpeg 1536w" data-was-processed="true" style="padding: 0px; margin: 0px; list-style: none; border-style: none; outline: none; box-sizing: border-box; min-height: 1px;">

 

Бүгін Алматы қаласының психикалық денсаулық орталығының қызметкерлері ем іздеп келген тұрғындар мен қонақтарға Алматының алқызыл алмасын үлестіріп, 20 шақты маман би билеп, флешмоб ұйымдастырды. Дүниежүзілік денсаулық күні алматылықтарға ем-дом, психологиялық көмекпен бірге керемет көңіл-күй сыйлаған психологтар, психиатрлар тұрғындарды салауатты өмір салтын ұстауға шақырады.

-Қазір мектеп, институт, университеттердің маңындағы дүкендерге барыңызшы. Жасөпірімдер энергетикалық сусын ішіп, бутерброд, сэндвич жейді. Қолында смартфон. Үйде, түзде телефонға телмірген бала да, қария да неше түрлі негативті ақпараттардың шырмауында. Мұның зиян екенін айтпаса да бәріміз бір кісідей білеміз. Дене шынықтырып, жеміс, көкіністі тұтыну, оның пайдасын айту біздің парызымыз. Әрі күлімдеп жүріңіз. Біз флешмоб арқылы денсаулықтың бірінші байлық екенін және оны нығайту әр адамның қолында екенін айтқымыз келді,- дейді орталық директоры Сапар Рахменшеев .

Бүгін Дүниежүзілік денсаулық күні әлемнің бірнеше елінде денсаулықты нығайтуды көздеген түрлі шаралар өтіп жатыр. Ашық есік күні, челлендж, флешмоб , спорттық жарыстар ұйымдастыру жоспарланған. Бүгін Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының құрылғанына 75 жыл . Халықаралық ұйым ғасырға жуық уақыт халық денсаулығын нығайту, медициналық көмектің сапасын жақсарту және әрбір адамның жер шарының кез-келген жерінде ем-дом алуға септігін тигізген талай игі шараларды жүзеге асырып келеді.
Алматылық психологтар таңды күліп қарсы алып, дене шынықтыруды әдетке айналдыруға шақырады

WhatsApp Image 2023-04-07 at 17.00.35.jpegWhatsApp Image 2023-04-07 at 17.00.35 (1).jpegWhatsApp Image 2023-04-07 at 17.00.33.jpegWhatsApp Image 2023-04-07 at 17.00.36.jpeg

ылтыр динамикалық бақылауда 10 661 адам болса, биыл көрсеткіш 20 пайызға көбейіпті

Елімізде психологиялық дертке шалдыққан науқас саны көбейіп барадыAlmaty.tv

Құмар ойын ойнап, қарызға батқандар, өмірден түңіліп, ішімдік пен есірткіге салынғандар. Елімізде психологиялық дертке шалдыққан осындай науқас саны көбейіп барады. Бұл туралы Алматы қалалық психикалық денсаулық орталығының қызметкерлері мәлімдеп отыр, деп Almaty.tv хабарлайды

 

Соңғы бір жылда орталықтың сенім телефонына әр өңірден күйзеліске ұшыраған 6 мыңға жуық адам хабарласса, биыл соңғы 3 айда бұл көрсеткіш 2 мыңға жуықтапты.

44 жастағы Алматы тұрғыны өмір бойы саудамен айналысып, күн көріп келген. Алайда пандемия кезінде қиындыққа тап болып, жүрек талмасына ұшырапты. Кәсібінің тоқтап қалғандықтан қатты күйзеліске түскенін айтады.  

«Алдында мықты әйел болғанмын. Жүгіріп, жұмысымды істеп жүретінмін. Несие алдым, проблема көбейіп кетті. Үндемей, ішімнен тынып жүре бергенмін. Сол бірден ештеңе керек емес, ешкіммен сөйлескім келмеді. Көктемде келген себебім  қысқа қарағанда қиындау болып көрінді», – деді науқас.

Қазір науқас Алматы қалалық психикалық денсаулық орталығында ем қабылдап жатыр. Дәрігерлер бірден мазасыздық пен депрессия диагнозын қойып, ем тағайындаған.

«Түнде ұйқысыздық мазалап жүрді. Сосын қорқыныш болды. Неден екенін өзім ұқпаймын. Бұл жерге келуге де қорқып, шешім қабылдай алмай жүрдім. Дәрігерлерім осы жерге барыңыз деп, кеңес берді. Келдім. Өте қуаныштымын. Дәрігерім айтқан сәтте келмегеніме өкінемін», – деді науқас.

Қазір бұл орталықта 11 283 науқас ем алып жатыр. Былтыр динамикалық бақылауда 10 661 адам болса, биыл көрсеткіш 20 пайызға көбейіпті. Бұдан бөлек, бұрын-соңды психикалық дертпен ауырмаған, алайда құмар ойыннан ұтылып, қарызға батқандар, ішімдік пен есірткіге тәуелді азаматтар, өз-өзіне қол жұмсауға бел буғандар сенім телефонына хабарласып, дамыл бермейтін көрінеді. Ең сорақысы, күйзеліс жағдайында асығыс шешім қабылдап, кейін ісіне өкінген азаматтар да мұңын шағады екен.

«Ер баласы. Бірақ жастықпен 12 жыл бұрын жыныс мүшесін өзгерткен.  Енді қазір өкінеді. Қайтадан ер адам болғысы келеді, қайтадан семьялы болып, бала-шағамның әкесі болсам деген арманы бар. Сондықтан біз телефон арқылы жұмыс жасаймыз», – деді Психикалық сауықтыру орталығының психологы Сәуле Ибашова.

Мамандар «адамдардың жиі күйзеліс пен психикалық дертке  отбасылық жанжал, ата-ана мен перзент арасындағы түсініспеушілік, әлеуметтік жағдай мен қоғамда болып жатқан құбылыс, жұмыстағы кикілжің және көктем-күз мезгілдерінің келуі себеп болуы мүмкін» дейді. Алайда дер кезінде көрсетілген дәрігер көмегі аурудың алдын алуға көмектеседі екен.

«Көктемде қыс мезгіліне қарағанда күннің уақыты ұзарады, түн қысқарады. Бұның өзі де адамның ішіндегі құбылыстарға өзгертеді. Яғни, гормональді өзгерістер болады. Сол гормональді өзгерістер әртүрлі асқынуға алып келуі мүмкін. Соның ішінде психикалық аурулары бар адамдарды да осындай өршу құбылыстары болуы мүмкін», – деді Психикалық сауықтыру орталығының директоры Сапар Рахменшеев.

Айта кетейік, науқастар ай сайын мамандар бақылауынан өтеді. Тиісті дәрілерді қабылдап, қажет терапиялар тағайындалады.    

Өмірлік қиын жағдайға душар болып, тығырықтан шығудың жолын іздеген, күйзеліске түскен жандарға орталықта тек психологиялық көмек көрсетіліп қана қоймай, осындай арнайы қысқы саябақ жасалған. Бұл жерде пациенттер еркін демалып, бос уақытын тиімді пайдалануына мүмкіндік берілген. Сондай-ақ өсіп тұрған жасыл желектерді баптап, күте алады. Бұл – психологиялық қолдауды қажет ететін адамдарды емдеуге арналған ерекше әдіс.

Аяулым Көлжігіт, Сағынғали Мұңайтпасов, «Алматы» телеарнасы